Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie
Kościół Ewangelicko – Augsburski w Rosji i ziemiach polskich zajętych przez nią w wyniku rozbiorów traktowany był jako „wyznanie obce”. Jego sytuację prawną w Cesarstwie uregulowała ustawa „dla wyznań obcych” (ogłoszona w 1896 r. w Swodzie Zakonow Rossijskoj Impierii t. XI, ks. II , roz. I , art. 252 – 893)
W Królestwie Polskim obowiązywała, nie odbiegająca od niej treściowo, „Ustawa dla Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego w Królestwie Polskim” z dnia 8/20 II 1849 r. (ogłoszona w Dzienniku Praw t. 42/1849 s. 4 – 239). W odróżnieniu od prawa pruskiego i austriackiego ustawa rosyjska regulowała zarówno stosunek państwa do kościoła, jak i autonomiczny ustrój kościelny. Konsystorz Ewangelicko – Augsburski na terenach wcielonych do Rosji był władzą publiczną, w sprawach administracyjnych podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, a w sprawach sądowych Rządzącemu Senatowi. Terytorialnie Kościół Ewangelicko - Augsburski dzielił się na okręgi konsystorskie z konsystorzami na czele. Konsystorz generalny zachodnich guberni Cesarstwa miał siedzibę w Petersburgu. Bezpośrednio podlegały mu zbory z terenu Wołynia, wszystkie inne konsystorzowi kurlandzkiemu w Mitawie.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nadal obowiązywała rosyjska ustawa dla Królestwa, z poprawkami (zmiana dotyczyła art. 152-162 ustawy z 1849 r. tzw. lex Bobek – od nazwiska wnioskodawcy Pawła Bobka; ogłoszona w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej nr 32/1922, poz. 237). W miejsce przepisów ustawy z 1849 r. traktujących o synodzie generalnym, jako o stałej instytucji ustrojowej, nowela wprowadziła przepisy o „synodzie konstytucyjnym” jako instytucji nadzwyczajnej i jednorazowej o specjalnych zadaniach, a głównie takim, że „Synod Konstytucyjny ma za zadanie przede wszystkim nadanie Kościołowi Ewangelicko – Augsburskiemu w Polsce nowego „Statutu Organizacyjnego” oraz wypracowanie i zaprojektowanie sposobów uzgodnienia obowiązującego ustawodawstwa i położenia prawnego tego Kościoła z art. 115 Konstytucji Rzeczypospolitej”.
Konsystorz w Warszawie przejął pod zarząd duchowny wszystkie gminy (zbory) ewangelickie z województw wschodnich II Rzeczypospolitej ( dekret Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 31 X 1921) oraz zbory ziemi wileńskiej (dekret tegoż Ministerstwa z 19 V 1922 r.).
Synod konstytucyjny Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego odbył się w l. 1922 – 1923 i uchwalił projekt nowej ustawy i wewnętrznego statutu kościoła.
Najwyższą władzą kościelną był kolegialny konsystorz złożony ze świeckich i duchownych.. Prezesa i wiceprezesa (duchownego z tytułem generalnego superintendenta) mianował Prezydent R. P. /dawniej cesarz rosyjski/. Pozostałych członków konsystorza Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Wszyscy duchowni ewangeliccy składali przysięgę państwową. Zwierzchnictwo kościelne nad gminami województw wschodnich sprawował Konsystorz Ewangelicko – Augsburski w Warszawie.
Utrzymano podział na osiem superintendentur (wprowadzony decyzją Rady Państwa Cesarstwa Rosyjskiego z 7 V 1901 r.). W odrodzonej Polsce były to superintendentury: warszawska, kaliska, augustowska, piotrkowska, płocka, północno-wschodnia, śląska i poznańsko - pomorska.
Organizacyjnie zbory z terenu dawnego zaboru rosyjskiego należały do superintendentury północno – wschodniej z siedzibą w Lublinie.
Ostateczne uregulowania przyniósł dekret Prezydenta R. P. z 25 XI 1936 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego (ogłoszony w Dzienniku Urzędowym R. P. nr 88 z 27 XI 1936) wraz z rozporządzeniem Rady Ministrów z 17 XII 1936 o uznaniu Zasadniczego Prawa Wewnętrznego Kościoła Ewangelicko - Augsburskiego w R. P.
W nowym podziale na dziesięć diecezji zbory dawnej superintendentury północno – wschodniej znalazły się w diecezjach: wołyńskiej, wileńskiej i lubelskiej.
Akta gmin Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego zachowane w AGAD stanowią tylko niewielką część dokumentów wytwarzanych w kancelariach gminnych. Akta (w tym i księgi metrykalne) prowadzone były przez pastorów. Księgi sporządzane były w dwóch egzemplarzach. Pierwszy pozostawał w kancelarii gminy, drugi (często w formie wypisów) przekazywany był do archiwum przy konsystorzu generalnym. Wojenne losy akt po gminach ewangelickich nie są właściwie znane. Nie wiadomo, jak trafiły do USC Warszawa Śródmieście. Stamtąd w 1964 roku przekazana została do AGAD pierwsza partia tych akt. Zostały zewidencjonowane w 1967 roku – łącznie księgi metrykalne i inne akta gminne obu kościołów ewangelickich (Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego i Helweckiego Wyznania z Małopolski Wschodniej i Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego z Wołynia). Z tego zbioru w pierwszej kolejności wyłączone zostały księgi metrykalne, stanowiące obecnie oddzielne zespoły. Akta pozostawały we wspólnej ewidencji. Ostatecznie zostały rozdzielone w 2002 roku.
W zespole można wyróżnić dwie kategorie akt. Pierwsza z nich to akta wytworzone przez gminy – protokoły posiedzeń kolegiów kościelnych, wykazy majątków, księgi aktowe urodzeń i zgonów, wyciągi z ksiąg metrykalnych, świadectwa zapowiedzi przedślubnych, sprawy dotyczące funkcjonowania gmin, remontów kościołów, utrzymania placówek gminnych (domy dla wdów i sierot) odpisy z ksiąg metrykalnych urodzeń, ślubów i zgonów (nieodebrane przez zainteresowanych), kopie pism wysyłanych do konsystorza i otrzymywanych przez gminy.
Druga grupa to akta luźne, które pierwotnie związane były z konkretnymi sprawami załatwianymi w gminie czy konsystorzu, a z czasem uległy rozproszeniu. Część z nich, prawdopodobnie w archiwum konsystorza, została uporządkowana (ułożona alfabetycznie) i przypisana do gmin, do których były kierowane, lub z których wyszły.
Są to wypisy z ksiąg metrykalnych różnych wyznań (składane np. przy zmianie wyznania czy staraniach o zgodę na małżeństwo międzywyznaniowe), pisma rozwodowe, pisma o uznanie za legalne dzieci pozamałżeńskich itp. Obecnie ich wartość archiwalna jest niewielka.
W zespole dominują akta gmin diecezji wołyńskiej (Dubno, Łuck, Rożyszcze, Równe Wołyńskie, Włodzimierz Wołyński), ponadto z diecezji lubelskiej (Neudorf) i wileńskiej (Grodno, Wilno).
W zbiorze akt przechowywanym w AGAD znalazły się również akta gminy Mariampol (filiał Wiłkowyszki), która w okresie międzywojennym znalazła się poza granicami Polski (wcześniej była to gubernia suwalska; obecnie Litwa) oraz akta z gminy Liepkalne - Linden, w Kurlandii (obecnie Łotwa).
Zespół nie jest zmikrofilmowany; częściowo zdigitalizowany.
Nie udostępnia się w żadnej postaci do osobistego wglądu ksiąg od których zamknięcia nie upłynęło jeszcze 100 lat (księgi urodzeń) i 80 lat (księgi ślubów i zgonów). [Prawo o aktach stanu cywilnego z dnia 28.11.2014 (z późn. zm.)].
Prawa własności należą do Skarbu Państwa.
AGAD, A. Gm. KE-A
Jak wyżej wspomniano, dokumentacja wyznań ewangelickich została uporządkowana roboczo w AGAD w 1967 r. przez W. Maciejewską. W 1996 roku M. Kośka wydzieliła zespoły ksiąg metrykalnych i sporządziła kolejno ich inwentarze. W 2002 roku został opracowany inwentarz akt gmin Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego i Helweckiego Wyznania. Układ inwentarza akt kościoła ewangelicko-augsburskiego oparty został na podziale administracyjnym tego kościoła z okresu międzywojennego.
Na początku inwentarza zostały umieszczone, najliczniej zachowane, akta gmin z diecezji wołyńskiej (nr 1 – 20), dalej diecezji lubelskiej (sygn. 21) i wileńskiej (sygn. 22 – 32). Na końcu inwentarza znajdują się dokumenty z gmin, które w okresie międzywojennym znajdowały się poza granicami Polski: Mariampola - filiału Wiłkowyszki (sygn. 33 – 38) i Liepkalne – Linden w Kurlandii (sygn. 39) oraz pojedyncze dokumenty z różnych gmin (sygn. 40). W latach 2004-2018 do zespołu dołączono dopływy, sygn. 41-46 (w tym akta z dissolutów).
"Archiwum Zabużańskie" czyli Wydział III Rejestracji Stanu Cywilnego i Ksiąg Zabużańskich USC Warszawa, ul. J. Kłopotowskiego 1/3 przekazuje do AGAD sukcesywnie księgi, zgodnie z obowiązującym prawodawstwem.
Akta znania urodzeń i chrztów gminy Dubno [zeznania swiadków potwierdzajacych fakt narodzenia i ochrzczenia różnych osób; załączony rejestr alfabetyczny osób, których urodzenie zostało potwierdzone]
akta zniszczone; podane daty sa datami sporządzenia zeznań - obejmują urodzonych w końcu XIX i na poczatku XX wieku; akta numerowane - 1926 r. - 154 pozycje (brak nr 17-20), rok 1927 - 91 pozycji; Dubno pierwotnie należało do gminy Łuck, następnie (od 1902 r.) tworzyło oddzielną gminę wespół z Równem. W II Rzeczypospolitej samodzielna gmina.
Geburtsakte [Akta znania] des Filials Dubno supplement aus dem Pfarramt Łuzk. [suplement do akt znania urodzeń i chrztów - zeznania świadków potwierdzających fakt narodzin i ochrzczenia różnych osób; załączony rejestr alfabetyczny osób, których urodzenie zostało potwierdzone.]
akta zniszczone; podane daty są datami sporządzenia zeznań - obejmują urodzonych w końcu XIX i na początku XX wieku; akta numerowane - 1926 r. - 174 pozycje, rok 1927 - 90 pozycji; Dubmo pierwotnie należało do gminy Łuck, następnie (od 1902 r.) tworzyło oddzielną gminę wespół z Równem. W II Rzeczypospolitej samodzielna gmina.
Akta [znania] ślubów filiału Dubno za rok 1926 - 1927 aus dem Pfarramt Łuzk. [zeznania świadków potwierdzające fakt zawarcia małżeństwa różnych osób; załączony rejestr alfabetyczny osób, których małżeństwo zostało potwiedzone].
akta zniszczone; podane daty są datami sporządzenia zeznań - obejmują małżeństwa zawarte w końcu XIX i na początku XX wieku; akta numerowane - 1926 rok - 51 pozycji, rok 1927 - 28 pozycji; Dubno pierwotnie należało do gminy Łuck, następnie (od 1902 r.) tworzyło oddzielną gminę wespół z Równem. W II Rzeczypospolitej samodzielna gmina.
Akta [znania] śmierci gminy Dubno aus dem Pfarramt Łuzk [zeznania świadków potwierdzające fakt zgonu różnych osób; załączony rejestr alfabetyczny osób, których zgon został potwierdzony]
akta zniszczone; podane daty są datami sporządzenia zeznań - obejmuje zgony z końca XIX i początków XX wieku; akta numerowane - 1926 rok - 69 pozycji, rok 1927 - 23 pozycje; Dubno pierwotnie należało do gminy Łuck, następnie (od 1902 r.) tworzyło oddzielną gminę wespół z Równem. W II Rzeczypospolitej samodzielna gmina.
Akta znania gminy Łuck [zeznania świadków potwierdzające fakt urodzin, ślubów i zgonów różnych osób; załączony rejestr alfabetyczny osób których urodzenie, ślub i zgon zostały potwierdzone.
akta zniszczone; podane daty sa datami sporządzenia zeznań - obejmują dokumnty z końca XIX i XX wieku; akta numerowane od 1 do 58; Łuck pierwotnie należał do gminy Rożyszcze, od 1899 samodzielna gmina.
Księga aktowa zmarłych
Geboren und Getaufen der Lidawka des ev. luth. Kirchlich Łuzk [zestawienia urodzonych i ochrzczonych w kolonii Lidawka].
akta zniszczone
Wypisy z ksiag metrykalnych ślubów gminy Rożyszcze
akta zniszczone; brak rocznika 1916; Rożyszcze - gmina ewangelicka od 1862 roku.
Świadectwa zapowiedzi przedślubnych gminy Rożyszcze.
akta zniszczone; akta numerowane - 104 pozycje; Rożyszcze - gmina ewangelicka od 1862 roku.
galeria ze skanami:
Odpisy metryk urodzeń, ślubów i zgonów, świadectwa zapowiedzi przedślubnych osób o nazwiskach na literę od Bu do F. [Odpisy pochodzą z gminy Rozyszcze, innych gmin, parafii rzymsko i greckokatolickich. Utraciły zwiazek zs sprawami do których były przedstawiane. Prawdopodobnie w archiwum diecezji wołyńskiej ułożono je alfabetycznie].
akta zniszczone; odpisy sporządzone w latach trzydziestych XX wieku; Rożyszcze - gmina ewangelicka od 1862 roku.
galeria ze skanami:
Odpisy metryk urodzeń, ślubów i zgonów, świadectwa zapowiedzi przedślubnych osób o nazwiskach na literę K. [Odpisy pochodzą z gminy Rożyszcze, innych gmin, parafii rzymsko i greckokatolickich. Utraciły związek ze sprawami do których były przedstawiane. Prawdopodobnie w archiwum diecezji wołyńskiej ułożono je alfabetycznie].
akta zniszczone; odpisy sporządzone w latach trzydziestych XX wieku; Rożyszcze - gmina ewangelicka od 1862 roku.
galeria ze skanami:
Odpisy metryk urodzeń, ślubów i zgonów, świadectwa zapowiedzi przedślubnych osób o nazwiskach na literę L i M. ] Odpisy pochodzą z gminy Rożyszcze, innych gmin, parafii rzymsko i greckokatolickich. Utraciły związek ze sprawami do których były przedstawiane. Prawdopodobnie w archiwum diecezji wołyńskiej ułożono je alfabetycznie.].
akta zniszczone; odpisy sporządzone w latach trzydziestych XX wieku; Rożyszcze - gmina ewangelicka od 1862 roku.
galeria ze skanami:
Odpisy metryk urodzeń, ślubów i zgonów, świadectwa zapowiedzi przedślubnych osób o nazwiskach na literę S do Schw. [Odpisy pochodzą z gminy Rożyszcze, innych gmin, parafii rzymsko i greckokatolickich. Utraciły związek ze sprawami do których były przedstawiane. Prawdopodobnie w archiwum diecezji wołyńskiej ułożono je alfabetycznie].
akta zniszczone; odpisy sporządzone w latach trzydziestych XX wieku; Rożyszcze - gmina ewangelicka od 1862 roku.
Odpisy aktów urodzeń i ślubów gminy Rożyszcze z lat 1862 - 1939..
akta zniszczone; Rożyszcze - gmina ewangelicka od 1862 roku.
Księga aktowa urodzonych w kantoracie Michałówka
Księga aktowa zmarłych w kantoracie Michałówka.
Akta znania urodzeń, ślubów i zgonów gminy Włodzimierz Wołyński. [zeznania świadków potwierdzających fakt narodzin, ślubu i zgonu różnych osób].
podane daty są datami sporzadzenia zeznań - obejmują urodzenia z różnych lat; akta numerowane - 110 pozycji ; Włodzimierz Wołyński - gmina ewangelicka od 1891 roku.
Wypisy z ksiag metrykalnych urodzeń i ślubów gminy Włodzimierz Wołyński.
podana data jest datą sporządzenia odpisów (X - XII 1939) z różnych lat; Włodzimierz Wołyński - gmina ewangelicka od 1891 roku.
Księga aktowa zmarłych w kantoracie Wysokie.
[Księga metrykalna urodzonych - brak wpisów]
Protokoły posiedzeń starszyzny zborowej. Spisy dłużników, podania, prośby do gminy, różne wliczenia i umowy.
akta zniszczone; Neudorf - Mościce - gmina ewangelicka od 1563 roku.
galeria ze skanami:
Pięć planów gruntów znajdujących się w posiadaniu gminy ewangelicko-augsburskiej w Grodnie z lat 1893 [2 sztuki], 1898, 1911, 1929 [plan gruntów nadanych gminie w 1793 r. przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego]; odpis aktu darowizny gruntów przez króla Stanisława Poniatowskiego [j.pol., ros.]; odpis testamentu Fryderyka Szmika [Schmücka] z 1842 r.[j. pol., ros.]; odpis testamentu Jana Adamowicza z 1878 r. [j. pol., ros.]; wszystkie odpisy z 1929 r.
plan gruntów z nadania króla opisany po polsku, pozostałe po rosyjsku; Grodno - gmina ewangelicka od 1793 r.
galeria ze skanami:
Spis majątku ruchomego i nieruchomego parafii ewangelicko-luterańskiej w Grodnie założony w roku 1935.
załączona broszura w j. niemieckim dotycząca działalności gminy w 1909 r. (15 stron); Grodno - gmina ewangelicka od 1793 r.
galeria ze skanami:
Księga protokołów posiedzeń rady kościelnej gminy ewangelickiej w Grodnie od 17 XI 1938 r.
Grodno - gmina ewangelicka od 1793 r.
galeria ze skanami:
Kollegium kościelnego ... R. 1648 July 22 Księga w skórę oprawna w której zawierają kanona czyli Porządek dla Duchowieństwa, Nauczycielów, Seniorów i Prowizorów nad szpitalem oraz Brackiej Gospody Chorych i nad wdowy w Domu Sierot będących niemniej dla sług kościelnych pewne reguły są określone. No 4, Księga 4
Wilno, gmina ewangelicka od 1555 r.
galeria ze skanami:
Protocollum Collegii Eccles. Evangel. Augsb. Confess. A Wilna . Anno 1841 - 1842 [Protokoły posiedzeń kolegium kościelnego].
Wilno - gmina ewangelicka od 1555 r.
galeria ze skanami:
Protocollum Collegii Eccles. Evangel. Augsb. Confess. A Wilna. Anno 1842 - 1843 [Protokoły posiedzeń kolegium kościelnego]
Wilno - gmina ewangelicka od 1555 r.
galeria ze skanami:
Protocollum Collegii Eccl. Evang. Augsb. Confess. A Wilna. Anno 1844 - 1845 [ Protokoły posiedzeń kolegium kościelnego].
Wilno - gmina ewangelicka od 1555 r.
galeria ze skanami:
Protokoll Buch des Collegiums 1846 - 1858 [Protokoły posiedzeń kolegium kościelnego].
Wilno - gmina ewangelicka od 1555 r.
galeria ze skanami:
[Protokoły posiedzeń kolegium kościelnego].
Wilno - gmina ewangelicka od 1555 r.
galeria ze skanami:
Protokoll Buch des Wilnaschen Evangel. Luther. Kirchen Collegiums pro 1876-1877 bis 1888 [Protokoły posiedzeń kolegium kościelnego]
Wilno - gmina ewangelicka od 1555 r.
galeria ze skanami:
Protocollum ecclesiae Evangel. Luth. Vilnensis 1843 bis 1875 [Protokoły kościoła ewangelickiego w Wilnie]
z lat 1800 - 1842 tylko wypisy, od 1843 pełne protokoły; Wilno - gmina ewangelicka od 1555 r.
galeria ze skanami:
Wypisy z ksiąg metrykalnych urodzeń, ślubów i zgonów.
galeria ze skanami:
Korespondencja filiału Wiłkowyszki z gminą Mariampol i władzami guberni suwalskiej.
Korespondencja filiału Wilkowyszki z gminą Mariampol, konsystorzem i władzami przeważnie w sprawach socjalnych. Raporty rady opieki wdów i sierot po pastorach ewangelickich w Królestwie Polskim z lat 1899, 1900, 1903, 1907, 1908. Wykazy członków opieki wdów i sierot. Wykazy kolekt na fundusz zapomogowy z lat 1899, 1900, 1907, 1908.
galeria ze skanami:
Korespondencja filiału Wiłkowyszki z konsystorzem w Warszawie. Tabele wpływów i wydatków, koszty remontów budynków gminnych. Sprawa zakupu i wykonania organów do kościoła w Wiłkowyszkach.
W aktach plan sytuacyjny kościoła (k. 117) oraz rysunek organów i chóru w kościele w Wiłkowyszkach (k. 114).
galeria ze skanami:
Wypisy z ksiąg metrykalnych urodzeń.
rok 1887 to data założenia księgi - zawiera wypisy z II połowy XIX wieku; księga źle zeszyta
Wypisy z ksiąg metrykalnych urodzeń
akta zniszczone; podane daty są datami sporządzenia wypisów z dokumentów od 1877 roku
Aufgeboten und Getraute. Verstorbene. Komminikanten. [Księgi metrykalne urodzeń, zgonów i przystępujących do komunii]
Pojedyncze dokumenty z różnych gmin ewangelickich
Akta zniszczone
Spis ludności w Mytnicy
*w księdze dwa spisy: 1. datowany na 1871 r. (s. 1-58) i 2.: na 1901 r. (s. 59-94); na końcu księgi dokument luzem: Wykaz osób składających datki na szpital polowy i sierociniec w Tomaszowie, gmina Mytnica, 1904 r.
1. Poświadczenie od starosty powiatowego łuckiego dla prowadzącego metryki gminy ewangelicko-augsburskiej w Tuczynie, odnośnie przejścia do zboru Baptystów, Łuck, 02.05.1935 r., pol. 2. Metryka urodzenia i chrztu Roberta Gustawa Rosina, ur. 29.11.1899 r., Włodzimierz Wołyński, 09.01.1923 r., pol. 3. Pismo okólne z urzędu parafialnego w Równem dotyczące przebiegu wyborów w Kościele, Równe, 12.02.1937 r., niem. 4. Pismo okólne z urzędu parafialnego w Równem dotyczące wysyłania dzieci na ferie do Niemiec i do Poznania, Równe, 13.03.1936 r., niem. 5. Świadectwo konfirmacji Władysławy Zofii Schwarz, Tuczyn, 28.03.1895 r., niem. 6. Świadectwo konfirmacji Anny Luizy Dragan, ur. 27.02.1880 r., Antonówka (filiał gminy Włodzimierz Wołyński), 12.04.1895 r., niem. 7. Koperta zaadresowana do parafii ewangelickiej w Tuczynie z Zarządu Gminy Ludwipol, Ludwipol 19.10.1936 r. (stempel pocztowy), pol. 8. Świadectwo urodzenia i chrztu Rudolfa Zilde, ur. 24.07.1889 r. Janówka na Wołyniu, 19.03.1904 r., niem. 9. Świadectwo urodzenia i chrztu Matyldy Schindel, ur. 18.04.1891 r., Wielkie Pole na Wołyniu (najprawdopodobniej gmina Tuczyn), 07.02.1905 r., niem. 10. Świadectwo urodzenia i chrztu Louise Zaretzke(n), ur. 30.08.1889 r., 29.02.1904 r., niem. 11. Świadectwo urodzenia i chrztu Berty Klepalz, ur. 31.10.1887 r., Aleksandrówka na Wołyniu, 01.04.1904 r., niem. 12. Akt zgonu Michaela Holza (wiek: 69 lat), zm. 06.04.1902 r. w Józefinie (ur. w Oleszkowiczach – wsie te należały do gminy Rożyszcze), Józefin, 10.06.1921 r., niem.
*Są to daty wystawienia dokumentów; akta pochodzą z dissolutów ksiąg metrykalnych; nie udostępnia się.
1. Raptularz alfabetyczny urodzeń z gmin ewangelickich z terenów obecnej Litwy, 1922-1923 r. 2. Raptularz urodzeń z gmin ewangelickich z terenów obecnej Litwy, 1940-1941 r. 3. Wykazy konfirmowanych z gmin ewangelickich z terenów obecnej Łotwy*, 1904-1919.
*Zapiski odnośnie konfirmacji m. in. na piśmie Kurlandzkiego Konsystorza ewangelicko-augsburskiego do pastora w Kleinenberg-Windau (Windawa w Kurlandii), 10 II 1917, s. 113; akta pochodzą z dissolutów ksiąg metrykalnych; zły stan zachowania, nie udostępnia się.
1. Dokumenty rodziny Rech z miejscowości Radunek wystawione przez ewangelickie urzędy parafialne w Strzelnie i Jeziorach Wielkich na Kujawach (Prusy): dot. zmiany nazwiska Wilhelma Rech, ur. w Schönthal k. Lwowa, s. Anny Rech (po mężu Kunz), na podstawie protokołu sądowego z 22 VI 1911 r., wyst. Strzelno, 6 VI 1912 r., Strzelno, 25 VIII 1928 r., Jeziora Wielkie, 35 VIII 1928 r., bifolium + 2 karty, niem., s. 1-5 – z akt niezidentyfikowanej gminy; 2. Gmina Mariampol: • Akt urodzenia dot. Berty Klary, c. Emanuela Kromm i Otylii z Brenejzenów z folwarku Kalwaria, ur. 11 IX 1860 r., ochrzcz. 30 IX 1860 r., wyst. ewangelicki urząd parafialny w Mariampolu, 31 VIII 1894 r., bifolium, niem., s. 1; • Wyciąg z aktu ślubu Fedynanda Glejchforsza i Marianny Ragie, 19 XI 1878 r., Mariampol, 9 IV 1930 r.. lit., s. 2; • Wyciąg z aktu ślubu Jerzego Gerulajtysa i Krystyny Rage’ne, 5 II 1865 r., Mariampol, 9 IV 1930 r.. lit., s. 3. • 3. Gmina Neudorf (Mościce): • Zapis (ołówkiem) dot. trzech ślubów z 1889 r. (nazwiska nieczytelne), s. 1; • Karta zgonu Gustawa Hildebrandta, zm. 10 X 1935 r. w Szacku, 11 X 1935 r., pol., druk, s. 2; • Akt zgonu Gustawa Hildebrandta, zm. 10 X 1935 r. w Szacku, pow. lubomelski, 11 X 1935 r., pol., druk, s. 3; • Wykaz chrztów za IV kwartał 1933 r. we wsiach pow. lubomelskiego, pol., s. 4-5; • Zezwolenie na pochowanie Wilhelma Hirszbora z Mościsk Górnych, Sławatycze, pow. włodawski, 17 VI 1930 r., pol., s. 6; • Zaświadczenie Zarządu Miejskiego w Kobryniu o śmierci Wilhelminy Ryl w 1919 r. w Kobryniu, Kobryń, 5 XI 1936 r., pol., druk, s. 7; • Zaświadczenie od felczera o śmierci Zofii Ryl (2 tygodnie), zm. 16 XII 1928 r., Domaczewo, pow. brzeski, 17 XII 1928 r., pol., s. 8; • Zaświadczenie od felczera o śmierci Ottona Adolfa Pastryka (8 miesięcy), zm. 17 X 1928 r., Domaczewo, pow. brzeski, 17 X 1928 r., pol., s. 9; • Wyrok Sądu Konsystorskiego ewangelicko-augsburskiego w Warszawie z 16 X 1930 r. o rozwiązaniu małżeństwa Henryka Ludwiga v. Ludwicha i Karoliny Adeli z Rylów zawartego w Mościcach w 1922 r., Warszawa, 20 II 1931 r., pol., druk, s. 10-11; • Informacja z urzędu miejskiego w Brześciu o wpisanej do tamtejszych ksiąg Zofii Wakulenko, ur. 30 IV 1891 r., 12 II 1913 r., ros., s. 12; • Pozwolenie na ślub dla Jana Zelenta ze strony krewnych, pieczęć gminy ewangelickiej w Neudorfie, pol., s. 13; • Zaświadczenie z I Kaukaskiej Konno-Górniczej Baterii dla wachmistrza tejże baterii Gustawa Zelenta z Neudorfu o ślubie tegoż z Wlhelminą Bytówną, 7 X 1913 r., ros., s. 14; • „Akta znania (o urodzeniu)” Justyny Szulgi, ur. 13 XI 1907 r. w Łaskowie, pow. włodzimierski (prawosławna), spisany w kancelarii parafii ew.-aug. w Mościcach na Polesiu, 25 II 1936 r., pol., s. 15-16; • „Zaświadczenie o wyciągu z księgi metrykalnej”. Wyciąg dot. ślubu Piotra Romanuszko i Heleny Szypelbaum, 20 I 1935 r., parafia prawosławna Brześć n/Bugiem, 15 V 1939 r., pol., s. 17; • „Pozwolenie rodziców” na ślub syna Karola Ludwikowi, Zamostecze, 14 IX 1922 r., pol., s. 18; • Świadectwo ślubu Zygmunta Bauma z Neudorfu z Julią Ryl z Neudorfu, 21 V 1918 r. w Kronsztadzie, Kronsztad, 7 VIII 1918 r., ros., s. 19; • Akt urodzenia z ksiąg rzym.-kat. parafii w Sławatyczach, gub. siedleckiej (pow. bielski) dot. Bronisławy Michałowskiej, c. Józefa i Stanisławy, ur. 15 II 1895 r. w Sławatyczach, Sławatycze, 8 III 1913 r., ros., s. 20; • Świadectwo ur. i chrztu Zygmunta Łowkisa, ur. 20 XI 1905 r. w Pińsku, Pińsk, 16 II 1925 r., pol., s. 21; • Zaświadczenie pisarza hipotecznego pow. włodawskiego o braku w tutejszym archiwum ksiąg z prawosławnej parafii Sławatycze z lat 1912-1918 i niemożności wydania odpisu aktu ślubu Augusta Gromko i Marii Łukaszuk, 1913 r., Włodawa, 9 XII 1930 r., pol., s. 22; • Pismo z parafii ewangelickiej w Brześciu do pastora parafii w Mościcach o brak przeszkód do udzielenia ślubu Juliuszowi Lodwikowi i Eleonorze Wrede, Brześć n/Bugiem, 4 IX 1934 r., pol., s. 23; • Zaświadczenie świadków o konfirmacji Heleny Dietrich z Warki, ur. 24 VI 1910 r., konfirmacja 3 VI 1926 r. w Pilicy, Pilica, 21 XII 1935 r., pol., s. 24; • Akt ślubu Michała Rylla i Amalii Kolle, 19 XI 1913 r., Nowy Dwór, gub. warszawska, 30 XII 1913 r., ros., s. 25; • Akta urodzenia Michała Keslera, s. Józefa i Franciszki, ur. 28 III 1884 r. w Worokomlu, par. rzym.-kat. Kamień Koszyrski, ros., s. 26; • „Akta znania” świadków o dot. Edwarda Zelenta-Pasiecznego, 10 V 1909 r. w Starzynie, pow. kowelski, stanu wolnego, Mościce, 11 II 1936 r., pol., s. 27; • Pismo proboszcza parafii prawosławnej orańsko-łaskowskiej do zarządu parafii ewangelickiej w kol. Borok, pow. brzeski, dot. Epistyny Szulga z Łaskowa, stanu wolnego, o braku przeszkód do zawarcia małżeństwa w Mościcach, Oranie, 20 II 1936 r., pol., s. 28-29; • Wypis z akt ślubnych białostockiej parafii ewangelickiej dot. Andrzeja Zelenta-Usaciuka i Augusty Baum, 17 V 1913 r., Białystok, 14 V 1913 r., ros., s. 30; • Wypis z akt ślubnych białostockiej parafii ewangelickiej dot. Zygmunta Zelenta i Florentyny Górskiej, 29 VII 1913 r., Białystok, 29 VIII 1913 r., ros., s. 31; • Zezwolenie na ślub Heleny Dudkównej z Hermanem Eisnerem z Brześcia, Neudorf, 3 VIII 1921 r., pol., s. 32; • Informacja o zapowiedziach (dot. nazwiska Pastrik), Brześć Litewski, 17 II 1913 r., niem., s. 33; • Akt ślubu Benedykta Szypelbauma i Heleny Dietrich, 26 XII 1935 r w Mościcach, Mościce, 26 XII 1935 r., pol., s. 34; • Świadectwo zapowiedzi z parafii ewangelicko-augsburskiej w Pilicy dot. Czesława Bendykiem Szyfenbeil z Neudorfu i Heleną Dietrich, Pilica, 21 XII 1935 r. i zgoda na zawarcie małżeństwa w parafii Neudorf, pol., s. 35; • Poświadczenie zamieszkania Stefanii Heleny Cieślewicz z Zarządu Miejskiego w Warszawie, 2 X 1933 r., pol., druk, s. 36. 4. Gmina Rożyszcze: • Akt urodzenia i chrztu Irmy Schacht, c. Aleksandra i Aliny Olgi z d. Schedle, z Wełnianki, 22 I/2 II 1909 r., wyst. pastor w Rożyszczach, b.d.; bifolium, pol., s. 1; • „Akt zeznania” dot. ur. i chrztu Olgi Schmidt, c. Jakuba Schmidt i Emilii z d. Leida, z kolonii Helenów w pow. łuckim, 24/28 XI 1909 r., wyst. Helenów, 3 III 1924 r.; Akt urodzenia dot. Edmunda Schmidtke, s. Adolfa i Matyldy Rozalii z d. Kreter, z Katarzynówki, 2 I 1909 r., wyst. Rożyszcze, 14 XII 1923 r.; „Akt zeznania” dot. ur. i chrztu Matyldy Rieske, c. Juliusza i Emilii z d. Bülow, z kolonii Dubniki, w pow. kowelskim, 9/10 VII 1909 r., wyst. ewangelicki urząd parafialny w Łucku, b.d.; Akt ur. i chrztu dot. Gustawa Hanuscha, s. Jana i Marianny z d. Jochalskiej z Grabin, w pow. łuckim, 20/28 II 1909 r., wyst. ewangelicki urząd parafialny w Rożyszczach, 7 IV 1924 r. oraz wykaz ur. i ochrzczonych, b.d., plik połączonych dokumentów, pol., s. 2-7; • Zapis ur. i chrztu dot. Augusty Kulm, c. Augusta Kulm, 11/15 V 1908 r., b.d., 1 karta, niem., s. 8; • Zapis ur. Henryka Jäger, 26 VIII 1909 r., w Podryżu, pow. kowelski, gmina ew. Rożyszcze (Wołyń), b.d., 1 karta, niem., s. 9; • Akta ur. i chrztu Imanuela Pflugrada, s. Edwarda i Marii z d. Fürst, z Wełnianki, 20/27 I 1908 r., wyst. ewangelicki urząd parafialny w Rożyszczach, 16 IV 1924 r., 1 karta, pol., s. 10; • Akt „zeznania adopcyjnego” dokonany przez Augusta Rosentala z Olszanowa dot. dziecka ur. 1 I 1911 r. i ochrzcz. 8 I 1911 r. o imieniu Elsa, adoptowanego przez małżonków Andrzeja i Emilię z d. Rosental, Jakubowskich z Emilianowa, w 1911 r., a po ich śmierci w 1918 r. przez ww. Augusta Rosentala (szwagra Andrzeja), sporz. w kancelarii parafii ewangelicko-augsburskiej w Rożyszczach, 17 II 1923 r., 1 karta, pol., s. 11; • „Akt śmierci” dot. Augusta Kauwettera, s. Jakuba i Anny z d. Pfeffer, męża Pauliny Kauwetter z Wełnianki, l. 49, zm. w Ameryce (Michigan), 11 X 1911 r. i tamże pochowanego 13 X 1911 r. wg zeznań żony i świadków, wyst. kancelaria parafii ewangelicko-augsburskiej w Rożyszczach, 26 II 1924 r., 1 karta, pol., s. 12; • Protokół spisany w kancelarii proboszcza parafii ewangelicko-augsburskiej w Wierzbołowie (Virbalis), zawierający oświadczenie Otto Hinza, kowala mieszkającego we wsi Gutkajmie (Gutkaimis), gminy Kiborty (Kybartai), że jest ojcem Heleny Witt, ur. 3 IV 1903 r., nieślubnej córki jego żony Anny, z domu Witt (ślub w 1910 r.) i wniosek o zmianę nazwiska, wyst. Virbalis, 3 III 1927 r.; 1 karta, lit., s. 13; • Akt ur. Fryderyka, s. Augusta Bertscha i Henrietty z d. Garvinnus z Golubek (d. Golubia), 15 IX 1901 r., ochrzcz. 16 IX 1901 r. w Sokółkach, wyst. Sokółki, 19 XI 1927 r., pieczęć pruskiego urzędu stanu cywilnego w Olecku,1 karta, niem., s. 14; • Pismo proboszcza rzym.-kat. parafii we Władysławowie, gmina Szaki do proboszcza ewangelickiej parafii w Wiłkowyszkach z prośbą o dokonanie adnotacji w księdze chrztów z 1909 r. o zawartym małżeństwie, 2 marca 1935 r. w parafialnym kościele we Władysławowie, wyst. Władysławów, 3 III 1935 r., 1 karta, lit., s. 15; • Metryka ur. i chrztu dot. Krystiana Gerhardta, s. Hermana i Krystyny z d. Filbrecht, z Francuz (gmina Rożyszcze), 3/17 III 1908 r., wyst. parafia ew.-augsb. w Rożyszczach, 8 II 1937 r., 1 karta, pol., s. 16; • Oświadczenie proboszcza parafii rzymskokatolickiej w Godlewie (Garliava), przesłane do parafii ewangelickiej w Wiłkowyszkach, aby w księdze chrztów z 1909 r. kościoła ewangelicko-augsburskiego w Wiłkowyszkach została wpisana adnotacja o zawarciu związku małżeńskiego, 20 XI 1937 r., wyst. Garliava (Godlewo), 26 IV 1938 r., 1 karta, lit., s. 17-18; • Dokumenty dotyczące konfirmowanych (18 nazwisk); zaświadczenia korespondencja w sprawie wydania zaświadczeń, 1923, 1920, 1930, 1935, niem., pol., s. 19-30; • Dokumenty dotyczące rodziny Doberstein z Rożyszcza, wyst. Kutno, 1943, niem., s. 31-33; • „Akt śmierci” dot. Johanna Augusta Teppera z Michalina, pow. łucki, 15 IX 1914 r., kancelaria parafii ewangelickiej w Rożyszczach, 11 III 1924 r., pol., s. 34; • „Akt śmierci” dot. Gustawa Krügera z Adamówki, pow. łucki, 16 XI 1914 r., kancelaria parafii ewangelickiej w Rożyszczach, 20 II 1924 r., pol., s. 35; • Akta zgonu Adama Selenta, zam. 23 III 1914 r. (5 lat i 4 miesiace), Oleszkiewicze, 30 XII 1924 r., niem., s. 36; • „Akt śmierci” dot. Adolfa Fitza, 8 XI 1924 r. w Rożyszczach, kancelaria parafii ewangelickiej w Rożyszczach, 15 IX 1924 r., pol., s. 37; • Indeks ślubów (fragment) z parafii ewangelickiej Rożyszcze, l. 1862-1869, niem., s. 38-39.
*Są to daty wystawienia dokumentów; akta pochodzą z dissolutów ksiąg metrykalnych; zły stan zachowania, nie udostępnia się.
Księga - słownik terminów z zakresu teologii i filozofii, a zapewne i innych nauk. Słownik powstał zapewne w XVIII w., a jego autorstwo jest niepewne (mógł to być właściciel niniejszej księgi, lub też przepisał on już gotowy tekst). Źródła, z których czerpane są podane w tekście informacje są bardzo różne. Nie ulega wątpliwości, że z Pisma św., ale również ze starożytnych autorów łacińskich (Cyceron, Horacy, Owidiusz, Kwintus Kurcjusz Rufus itp.), z kronik średniowiecznych, a także ze współczesnej autorowi literatury naukowej; 7 wpisów ślubów z okresu IX-XI 1797 r. jest zapisanych inną ręką. Można domniemywać, że po prostu wykorzystano niezapisane strony księgi o innym przeznaczeniu, do bieżących celów (s. 222-223).
Księga przyjmujących Komunię św.